Lokaal, Sociaal en Ecologisch!
 INLOGGEN | REGISTREREN

De afschaffing van de opkomstplicht (en nog veel meer)

snor 22 juli 2020 Democratie en mensenrechten Comments (1)

De afschaffing van de opkomstplicht!

Voor iedereen die (met mij) politiek en democratie bij uitstek een interessant onderwerp vindt materie om een slabbeke bij aan te doen en de tanden erin te zetten!

Het is in feite een pakket aan maatregelen, waar die afschaffing er ééntje van is. Wat ook heel belangrijk is, is dat deze maatregelen enkel van toepassing zijn op de gemeenteraadsverkiezingen, en enkel in Vlaanderen.

Dat gezegd zijnde, laten we kijken wat er allemaal in dit pakket zit, en wat dit in de praktijk betekent!

De opkomstplicht valt weg. Tot op heden was men als kiesgerechtigde (dwz dat je 18+ bent en over je volle rechten beschikt, maw veroordeelden die hun burgerrechten kwijt zijn, onbekwaam verklaarde personen zoals bepaalde mindervalide personen etc.) verplicht naar het stemlokaal te gaan (opkomen), maar in feite niet verplicht om daar dan ook degelijk te stemmen. In 2012 Verklaarde Annemie Turteltaks, ik bedoel boom, dat die opkomstplicht niet vervolgd werd (wel voor bijzitters), dus de facto was er al geen stem- of opkomstplicht meer. Dat valt nu ook wettelijk weg.

Wat zijn hier de gevolgen van? Moeilijk te zeggen. Ik vind het dan ook vooral een interessant gegeven, en ik denk dat we pas na 2030 zullen kunnen zeggen waar het nu echt toe leidt. Beer met me.

Tijdens de laatste gemeenteraadsverkiezingen ging gemiddeld 85,54% van de Belgen stemmen voor de gemeenteraadsverkiezingen. Een eerste logische en waarschijnlijke veronderstelling, is dat bij de volgende gemeenteraadsverkiezingen het aantal mensen dat gaat gaan stemmen daalt. Dat is te zeggen; in 2030. De eerstvolgende gemeenteraadsverkiezingen (tenzij bij een herverkiezing voor het federale niveau) vallen samen met álle andere belangrijke verkiezingen in België behalve die van de Jonge Snor van het jaar van de West-Vlaamse Snorrenclub te Brugge. Voor de andere verkiezingen geldt wel nog een opkomstplicht, en als je dan toch in het stemhokje staat, stem je gelijk ook voor de gemeente, nogal wiedes.

Maar vanaf 2030 wordt verwacht (ook door den dezen iere) dat er dus minder mensen zullen opkomen om te stemmen. Dan is de vraag; op wie wordt dan wel gestemd, of liever, welke stemmen vallen dan weg? Er bestaan redelijk wat uiteenlopende meningen; de één zegt dat vooral laagopgeleiden niet meet zouden gaan stemmen, en die vindt men vooral bij kiezers van het vlaams belang en sp.a. Anderen zeggen dat de vele proteststemmen die vooral bij vlaams belang en pvda zitten zouden uitblijven, omdat mensen er nog meer foert tegen zeggen. Anderen zeggen net dat de klassieke partijen (sossen, tsjeven en liberalen) er zouden aan inboeten, omdat veel mensen daar op stemmen die niet echt weten wat anders en liefst niet teveel zien veranderen. Gisteren stelde Bram Wauters dat uit onderzoek bleek dat meer mannen dan vrouwen niet meer zouden gaan stemmen, en dat die vrouwen vooral op vrouwen zouden stemmen. Dan zou je ook kunnen oordelen dat jongeren, waarbij veel politieke apathie is, minder zouden gaan stemmen. Of ouderen die niet meer al te goed te been zijn.

De enige zekerheid die er nu is, is dat mensen die minder geïnteresseerd zijn, minder zullen gaan stemmen. De rest is volgens mij nog wat koffiedik kijken. Wel boeiend!!

Volgend punt (eindelijk)! De burgemeesters zullen rechtstreekser verkozen worden in de toekomst. Hoedan?!

Ewel! Wanneer de verkiezingsuitslag bekend is, gaan partijen traditioneel aan de slag om een coalitie te vormen voor het stads- of gemeentebestuur. Daarbij kan het wel eens gebeuren dat wie je verwacht die burgemeester zou worden, de grootste naam van de grootste partij, het toch niet wordt. Een klassiek voorbeeld is Kortrijk in 2012; Van Quickenborne (vld) maakte achter de schermen een deal met spa en nva om de burgmeester van toen, De Clerck (cd&v), buitenspel te zeggen, hoewel diens partij van 33% van de stemmen had gehaald (tov 21% en minder bij de andere coalitiepartners). Link: https://www.hln.be/…/van-quickenborne-zet-de-clerck-onverw…/

Vanaf 2024 krijgt de lijsttrekker van de grootste partij 2 weken exclusief het initiatiefrecht op coalitievorming. Dat wil dus zeggen wie bovenaan de lijst staat, niet noodzakelijk wie de meeste stemmen haalt. die plaatsen worden door de partijen bepaald, dus daardoor hebben de partijen wel nog redelijk wat macht over de coalitievorming. Na die 2 weken is het wederom free-for-ollemolle, dus schimmige deals zoals hierboven beschreven zullen wel nog steeds mogelijk zijn, maar het zal wel al wat moeilijker worden. Vanuit democratisch perspectief zou ik dit toch een positieve evolutie noemen.

NEXT!

Volmachten geven aan een ander, zodat die persoon voor jou gaat stemmen, kunnen enkel nog gegeven worden op basis van volmachten. dit is eigenlijk een héél logische maatregel gezien de opkomstplicht vervalt. wie niet wilt stemmen, hoeft dat niet meer te doen, en hoeft dus ook niemand anders voor hen te laten stemmen, en wie wel wilt stemmen maar echt niet kan, heeft wel nog die optie. Veel meer valt daar eigenlijk niet over te zeggen, een kort puntje mag ook wel eens njéh.

NEXT!

De lijststem! Ik beschreef anderhalf jaar geleden een flink velleke breed over HOE te stemmen (linkje: https://www.facebook.com/permalink.php?story_fbid=10157329683809386&id=701939385), en daarin beschreef ik ook hoe de lijststem werkt. Een opfrissing; je kan als je stemt stemmen voor één of meerdere personen, of voor een lijst. om mezelf te citeren:

“Of je nu op een persoon of een lijst stemt, dat maakt geen verschil uit op het aantal zetels dat die lijst (partij) zal krijgen. Het maakt echter wel uit voor de rangschikking binnen die lijst, dus WIE uiteindelijk die zetels krijgt toegewezen.

Als je op een lijst stemt, gaat die stem naar de kandidaten bovenaan de lijst (lijsttrekkers) en telt die voor stem maar voor 1/3 stem, terwijl als je op een persoon stemt, die stem volledig telt. Dus als je die lijsttrekker helemaal enig vindt, stem dan gewoon op die persoon ipv je stem te delen.”.

Dat zorgde ervoor dat de partijen een beetje anti-democratische macht kregen, want zo ontstaan er dus de zogeheten “verkiesbare” plaatsen bovenaan kieslijsten. Hoe hoger je staat, hoe groter de kans dat je verkozen wordt. En dus telt niet noodzakelijk het aantal stemmen dat je krijgt, en zou je niet verkozen kunnen raken, terwijl een collega-kandidaat op je lijst met minder stemmen dat wel wordt. Niet erg democratisch. Vanaf heden zal je nog steeds op een lijst kunnen stemmen, en zal die stem ook bepalend zijn voor hoeveel zetels die partij haalt, maar het zal niet langer naar de bovenste x kandidaten gaan. Dit is een flinke stap vooruit voor wie de representatieve democratie genegen is.

NEXT!

Nog een kort puntje? Ok dan! Vanaf heden zal de gemeenteraad in december van het verkiezingsjaar geïnstalleerd worden ipv in januari van het daaropvolgende jaar. Een maand eerder dus. Ja hier heb ik niet echt bedenkingen bij, dat zal de bestuurbaarheid ten goede komen neem ik aan, eventueel de coalitievorming bevorderen/versnellen, maar dat is over het algemeen geen probleem op lokaal vlak. In Brugge hadden we in 2018 zelfs een coalitie luttele uren na de uitslag bekend was!!! Spoedvergaderen zeg! *kuch voorakkoord kuch*

NEXT!

De kandidaat met de meeste voorkeursstemmen in de grootste fractie van de coalitie wordt automatisch burgemeester. Laten we dat eens even uitpakken; nadat er een coalitie is gevormd tussen partijen (die in de 1e 2 weken geleid zal worden door de lijsttrekker van de grootste partij), zal niet langer tijdens die onderhandelingen bepaald worden wie de burgemeester wordt, MAAR zal de grootste partij in die coalitie automatisch de burgemeester leveren, en de persoon met het grootste aantal voorkeursstemmen in die partij zal automatisch burgemeester worden. Dit is ook een heel belangrijke, want ook deze maatregelen werkt ontradend voor schimmige achterkamerdealtjes. Ah ja, je kan wel lekker stiekem dealtjes maken, maar als je burgemeester wilt worden, moet én je partij de grootste zijn in die coalitie, én moet jij de grootste zijn binnen je partij. En dat kan allemaal nog best hé, maar het is een extra hindernis. En, dit opent ook de mogelijkheid dat een politieke outsider aan macht en invloed wint. De kans is klein dat Jürgen, de befaamde trainer van FC De Kwallentrappers zo plots burgemeester wordt, maar het wordt wel iets om rekening mee te houden tijdens de lijstvorming. Deze vind ik ook een plus!

NEXT!

Vanaf 2024 wordt ook de constructieve motie van wantrouwen mogelijk op lokaal niveau. Dit lijkt me ook uitsluitend positief; dit geeft de gemeenteraad iets meer macht over het bestuur (die eerste kan namelijk die laatste beëindigen als die het te bont maakt), en het kan ook een uitweg bieden bij onbestuurbaarheid. Een gemeenteraad kan niet vallen zoals een regering dat wel kan. Sinds 2012 moesten bij spanningen tussen leden van de gemeentelijke coalitie, de structurele onbestuurbaarheid ingeroepen worden, kwam dan de gouverneur tussen om te bemiddelen, en pas als dat niet lukte kon de gemeenteraad een nieuw college aanduiden. Met dit nieuw systeem (alegow tis te zeggen, in de walen wast al ezo) kan de gemeenteraad een motie van wantrouwen indienen en een alternatief college van burgemeester en schepenen aanduiden (alegow tis te zeggen, de burgemeester ni want die is automatisch et stemmenkanon van de grootste partij id coalitie njéééh). Dit is zeer zekers positief, dit is een meer directe en minder tijdrovende manier om onbestuurbaarheid op te lossen, om nog niet te spreken over de gevallen waarbij betwistingen naar de raad van state gingen. Positief, me dunkt!
Info onbestuurbaarheid: https://www.exello.net/…/vlaamse-regering-wil-met-construct…

Dat was dan de analyse van gans het pakket, ik vind het positief dat het er gekomen is, ik vind een groot deel van de maatregelen positief, om niet nodig te zeggen, het enige (grote) vraagstuk blijft die afschaffing van de opkomstplicht, wat die zal bieden… moeten we nog even op wachten.

Ik nodig iedereen warm uit om – als dit onderwerp je interesseert – mijn artikel over het HOE te stemmen eens te lezen (https://www.facebook.com/permalink.php?story_fbid=10157329683809386&id=701939385), het is minder lang dan dit artikel! Denk ik.

Opmerkingen, of hoe jij tegen deze zaken aankijkt zijn hieronder welgekomen!

, , , ,

1 thought on “De afschaffing van de opkomstplicht (en nog veel meer)”

reageer op dit bericht

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.