Voor de eerste keer in mijn prille 29-jarige bestaan trok ik deze zomer naar de heilige weide van Werchter.  Over de goeie optredens en de onvermijdelijke sloten plastic-beker-pils zal ik het hier niet hebben, wel over de polsbandjes die tegenwoordig voorzien zijn van een chip.

Bij thuiskomst las ik in de krant dat ik blijkbaar toch niet de enige was die z’n bedenkingen had bij het gebruik van deze chips.  Zo schreef ene Bart Nijman een open brief aan de Werchter-organisatie.

De integrale open brief:

Zeer geachte organisatie van Rock Werchter,

Afgelopen donderdag, 4 juli. Het was net na 13:00 uur en mij werd bij het betreden van uw festivalweide een bandje om de pols gehangen met daaraan een felgeel ‘labeltje’ met een RFID-chip er in. Dat er zo’n chip in zat, had ik zelf op de website van Rock Werchter gelezen, want dat werd er aan de ingang niet bij verteld. Op de website had ik ook gelezen dat je met die chip kon inchecken op je Facebook, her en der wat voordeeltjes kon pakken en dat er zelfs een Peugeot te winnen was. Daar ik geen Facebook heb, ondanks mijn Nederlandse afkomst niet op zoek was naar voordeeltjes, en zelfs geen Peugeot wilde winnen, besloot ik het gele plaatje van mijn polsbandje te verwijderen. Ik voelde namelijk weinig behoefte om een heel weekend met een chip rond te lopen waarvan ik niet weet wat Rock Werchter er technisch gezien precies mee kan en wil. Dit verwijderen ging gelukkig vrij gemakkelijk. Enkele uren later, rond de klok van 17:00 uur, werd ik echter via een alarmerend sms’je gewezen op een tweet van het account @RockWerchter, waarin het volgende te lezen stond: “VERY IMPORTANT: Don’t cut the yellow tag off your wristband! You will not be able to get into the festival again without the tag! #rw13”

Daarop ben ik onmiddellijk samen met een vriendin (die ook haar chipje verwijderd had) naar een loket bij de ingang gegaan om te informeren wat hier de bedoeling van was. Het meisje dat ons te woord stond, wilde ons wegsturen om te zoeken naar de chips, waarop wij haar baas vroegen te spreken. Die kwam in eerste instantie met hetzelfde verhaal, maar nadat wij uitlegden dat Rock Werchter nergens de noodzaak van het blijven dragen had gecommuniceerd (noch op de website, noch bij de ingang) en wij al op de festivalweide waren voordat de waarschuwing op Twitter verscheen, streek hij over het hart en verstrekte hij ons twee nieuwe polsbandjes. Niet voordat wij overigens hadden ‘gedreigd’ om nog tien andere personen van de weide te halen om te getuigen dat wij op rechtmatige wijze combitickets hadden gekocht waarmee we eerder op de middag het terrein op legitieme wijze betreden hadden. Tevens constateerde hij bij een derde pesoon uit onze groep na het scannen van haar chip dat zij ‘nog niet van het terrein af geweest was’. Voilà, toen kregen we uiteindelijk twee nieuwe bandjes en konden we als koeien gechipt weer terug de festivalweide in.

Voorgaand tafereeltje is de aanleiding voor dit schrijven. In mijn optiek is de organisatie van Rock Werchter nalatig geweest in het correct en voldoende informeren van haar betalende bezoekers omtrent het RFID-chipje. Allereerst werd via de website gesuggereerd dat de chip slechts voor Facebook, kortingsacties en prijsvragen diende, maar niet voor in- en uitchecken op het festivalterrein. Daarnaast staat er nergens duidelijk geschreven wie het chipje beheert, wat het ding precies wel en niet registreert en wat er tijdens en na het festival met de (locatie-) informatie gebeurt. Bovendien, en dat bezwaart mij het meest, wordt er door de organisatie klakkeloos vanuit gegaan dat geen mens er een probleem mee heeft om als een boerderijdier elektronisch gelabeld te worden en een heel weekend lang met een traceerbaar datachipje om de pols rond te lopen.

Daar bovenop was de behandeling door het personeel bij de uitgang soms ronduit onvriendelijk, wat bij heeft gedragen aan het onbehaaglijke gevoel dat de chip opriep. Zo werd de arm van een vriendin nogal hardhandig omhoog getrokken toen ze bij de uitgangscontrole haar pols te laag tegen het checkout-display aan hield. Ook werd er nijdig gereageerd (en soms zelfs gesnauwd) als je doorliep zonder uit te checken, ongeacht of dat nou per ongeluk of met opzet gebeurde.

In een tijd waarin internationale afluisterpraktijken hoog op de internationale agenda’s van politiek en media staan, en de rol en vooral het belang van pricvacy (en de bescherming daarvan) eindelijk de aandacht lijkt te (gaan) krijgen die het verdient, is het een treurig ogenblik waarin je moet constateren dat uitgerekend een rockfestival, wat je toch van oudsher associeert met het frank en vrije leven, zich zo weinig aan lijkt te trekken van de privacy(-gevoelens) van haar betalende bezoekers.

Naast het delen van voorgaande ongemak en ongerustheid, wil ik graag benadrukken dat het gehele weekend verder aan alle verwachtingen voldeed. Eindelijk dansen, hoera pintjes en natuurlijk stralende zon boven een uitermate genietbare affiche. Of wel, misschien moet er toch de kleine constatering in de kantlijn getekend worden dat een groeiende groep bands en artiesten (zoals Green Day, The Script, Ke$ha en Thirty Seconds to Mars) zich van formulematige middelen en uitgekiende regie bedient waarmee ‘de perfecte rockshow’ neer kan worden gezet om het publiek mee te bespelen, maar waarmee tegelijkertijd alle kans op uniciteit, eigengereidheid en een zekere mate van rebellie in het pop- en rockgenre helaas steeds verder leeggewrongen wordt. Daar kan u als festival-organisatie weinig aan doen uiteraard, maar een vergelijking met het het RFID-oormerk dringt zich op: de artiesten op het affiche doen met die houding exact wat Rock Werchter ook met de bezoekers van uw mooie festival doet: reduceren tot vee, dat bespeeld, gestuurd en naar wens gecontroleerd kan worden. Bedoeld of onbedoeld, het zijn mij spijtige ontwikkelingen.

Op de laatste avond van het Werchter-weekend hebben we met enkelen tezamen onze chips wederom van de pols getrokken en in een klein ritueel verbrand. Toch nog rebels.

Met hartelijke groeten,

Bart Nijman
Amsterdam

Over de chip

RFID (Radio Frequentie Identification) is technologie waarmee vanop een afstand informatie kan worden opgeslaan en afgelezen van een RFID-tag die zich in of op een voorwerp of een levend wezen bevindt.
De afstand van waarop de chips kunnen uitgelezen en beschreven worden varieert van enkele cm tot een 10-tal meter zonder dat hiervoor visueel contact nodig is (zoals bv. bij de barcode).

Toepassingen

De meest bekende toepassing is de anti-diefstal plakker die op of in producten bevestigd is.  Ook in de logistieke sector worden ze veel gebruikt als alternatief voor de barcode bij het volgen van producten en paletten.
Sinds 1998 is het verplicht om honden te chippen en in onze nieuwe biometrische paspoorten zit er ook eentje.
Er zou ook sprake zijn van het gebruik in eurobiljetten.

Pricavy 

Door RFID kan precies bijgehouden worden welke klant een bepaald product gekocht heeft. Het volgen van producten kan verder gaan dan alleen de winkel: ook buiten een winkel zouden bedrijven een RFID-tag kunnen volgen.  Door middel van een klantenkaart kan dan nog eens een bepaald product aan een bepaalde klant worden gelinkt en zo ontstaat een schat aan informatie over de consument die dan voor pakken geld kan doorverkocht worden aan andere bedrijven.

In alle Europeese paspoorten en identiteitsbewijzen die na 26 augustus 2006 zijn uitgegeven zit tegenwoordig een RFID-tag, met daarop alle persoonsgegevens die ook zichtbaar op het paspoort staan. De onzichtbare RFID-tag bevat zelfs de kleurenfoto en de zogenaamde gezichtsopname.
Door het gebruiken van de RFID-tag zouden de paspoorten beter beveiligd zijn tegen fraude maar kunnen ze natuurlijk ook gebruikt worden om te volgen waar iemand zich bevindt, en dit terwijl deze persoon niet beseft dat z’n chip op afstand gescand wordt.

Samengevat kunnen we vooral zeggen dat het grote probleem met de RFID technologie is dat de tags gelezen en beschreven kunnen worden zonder dat de drager het beseft en zonder dat hij controle heeft over welke informatie er zich nu op deze chip bevindt.

Bronnen:

Chips in festivalbandjes onder vuur: “Wat met privacy?” – 11/07/13

RFID-techniek optimaliseert ondernemingsprocessen

Nederlands biometrisch paspoort

RFID-vraagstuk: Geld & Privacy